Haritalar

MEHMET UĞRAŞ SÖZLÜĞÜ

A

ABRAZYON :  Kazma şeklinde yüzeyin aşındırılması.

ABRAZYON MORENİ :  Abrazyon sonucu zeminde oluşan yığıntı.

AÇIK HAVZA : Sularını deniz veya okyanuslara ulaştırabilen akarsu havzalarına denir.

AFEL : Günöte.

AEROLOJİ:Hava araştırmaları biliminin adıdır.

AGLOMERA : Yanardağ püskürme maddelerine verilen isimdir.

AĞIZ : Akarsuyun denize ulaştığı yerdir.

AKARSU REJİMİ : Akarsu yatağından bir yıl içinde geçen su miktarının değişimidir.

ALBEDO : Bir yüzey üzerine gelen ışının yansıyan ışıya oranıdır.

ALPİN ÇAYIR :Yüksek dağlar üzerindeki yeşil kalan bitki topluluğudur.

ALÜYYON : Akarsuların taşıdığı malzemeye denir.

ALTİMETRE:Madeni barometrelerin bir çeşididir.

ALÜVİYAL SET GÖLÜ : Akarsuların yan kollarının taşıdıkları alüvyonlarla ana akarsuyun önünü kapatması ile oluşan göllerdir.

ALÜVİYAL SET GÖLLERİ : Akarsuların yan kollarının taşıdıkları alüvyonlarla ana akarsuyun önünü kapatması.

ALÜVİYAL TOPRAK: Akarsularıngeçtiği yerlerdeki malzemeleri eğimin azaldığı yerde bırakır.

AKİFER : Suyu iten jeolojik kuvvetin adıdır.

ANEMOMETRE : Rüzgar hızını ölçen alettir.

ANEROİD BAROMETRE:Madeni barometredir.

ANIZ : Ekin biçildikten sonra tarlada kalan saptır.

ANOMALİ:Normal değerlerin altında veya üzerinde olan sıcaklık değerleri.

ANTİKLİNAL : Kıvrımlı dağın yükselen kısmıdır.

ANTROPOJEN BOZKIR : İnsan tarafından orman örtüsünün tahribi sonucu oluşan bozkırdır.

ANTİSİKLON : Hava basıncının 1033 mb üzerindeki basıncıdır.

AMFİBOL : Kayaç yapısı mineral grubu.

ARKTİRİK BÖLGE : Kuzey kutup bölgesinin adıdır.

ARTÇI ŞOK : Şiddetli bir depremden sonra yeraltındaki kayaların yerlerine yerleşmelerinin yol açtığı hafif sallantı ve titreşimler.

ASİT YAĞMURU: Atmosferdeki kirlilik oluşturan maddeleri emmiş olan ve bu nedenle daha asidik hale gelen su damlalarını içeren yağmur.

ASTENOSFER: Dünya'nın mantosunda, sıcak kayaçlardan oluşan 80-200 km kalınlığındaki tabaka.

AŞINIM YÜZEYİ: Belli jeolojik devirlerde, belli seviyeye göre arazinin aşınması ile oluşan düz alanlardır.

ATMOSFER SİRKULASYONU: Troposfer, yani Dünya'yı saran 8-10 km kalınlığındaki atmosfer katında cereyan eden hava dolaşımı.

ATLAS : Haritalar takımıdır.

ATLANTİK OKYANUSU : Amerika ile Avrupa arasındaki okyanus.

AYSBERG : Su içinde yüzen buzdağı.

B

BADLANS: Yarıkurak bölgelerde yarıntılarla parçalanmış araziye denir.

BAĞIL NEM: Belli bir sıcaklıkta bir hava kütlesinde bulunan nam miktarının yüzde olarak ifadesidir.

BAKI : Dağların güneşe dönük olan kısmıdır.

BANKİZ: Kutup çevresindeki denizlerde, suyun donması ile oluşan buz kütleleridir.

BANLİYO : Büyük şehirlerin çevresindeki yerleşim alanlarıdır.

BARKAN : Hilal biçimindeki kum birikintisidir.

BARAJ GÖLÜ : Akarsu üzerinde kurulan barajların gerisinde su biriktirmesi ile oluşan göllerdir.

BARİSFER : Taş kürenin en iç kısmıdır.

BAROGRAF: Basıncı sürekli kaydeden ve yazıcı ucu bulunan bir tür madeni barometredir.

BASINÇ: Havadaki su buharı ve gazların cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa basınç denir.

BAŞKALAŞMA: Bir taşın mineral yapısı ve dokusunun sıcaklık, basınç veya her ikisinin etkisi ile kimyasal ve fiziksel yönden değişmeye uğramasıdır.

BAŞLANGIÇ MERİDYENİ: İngiltere'de Greenwich rasathanesinden geçen meridyen yayıdır.

BATOLİT : Yer kabuğuna sokulan asit magmanın oluşturduğu çogunlukla kubbe biçimindeki kütledir.

BATI RÜZGARLARI: Her iki yarımkürede tropikal yüksek basınç merkezlerinden 40-65° enlemlerine doğru esen sürekli rüzgarlardır.

BAZİK MAGMA : Bazlar yönünden zengin olan magma.

BİYOJENİK ÇÖKEL : Ölmüş canlı kalıntıları içeren tortul.

BOĞAZ : Dar , dik yamaçlı vadi veya iki denizi birbirine bağlayan su yoludur.

BOYUN : İki zirve arasındaki , dağın en alçak kesimidir.

BOZKIR : Kurak ve yarı kurak bölgelerin kısa boylu ot örtüsüdür.

BREŞ : Doğal taşların doğal çimento ile bağlanması sonuçu oluşmuş kayaç.

BİRİKİNTİ KONİSİ: Dağ yamaçlarından düzlüğe inen akarsular, taşıdıkları materyalleri eğimin azaldığı yere denir.

BİRİKME: Denizlerin, akarsuların yada buzulların, çamur, kum yada çakılları, kumsal gibi maddeler meydana gelecek şekilde birikmesi süreci.

BOĞAZ VADİ: Yüksek dağ sıralarını enine yarıp geçen akarsuların oluşturduğu vadiye denir.

BOYLAM: Dünya'nın birbirine birleştiren yaylara denir.

BOYUN: Birbirine ters yönde açılmış iki akarsu vadisinin en yüksek, iki doruk arasındaki alanın en alçak yerine boyun denir. 

BOZKIR: İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz kuraklığı ile sararan kısa boylu otlardır.

BUZUL : Bir yamaçtan aşağı hareket eden kalın buz tabakasıdır.

BUZUL GÖLLERİ : Buzullaşma döneminde buzul aşınıdırması sonucu oluşan göllere denir.

BUZUL VADİSİ: Buzul aşındırması sonucu oluşan 'U' şeklindeki vadilerdir. 

BUZYALAĞI GÖLÜ : Buzyalağı içinde biriken suların meydana getirdiği göldür.

C Ç

CADI HALKASI: Bacadan çıkan değişik biçimlerde atmosfere dağılan gözle görülebilir duman emisyonu.

CAMSI:Geçiş sıcaklığına verilen addır.

CEPHE : Farklı karakterdeki hava kütlelerinin karşılaştığı alandır.

CEPHE YAĞIŞLARI: Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında meydana gelen yağışlardır.

CEZİR : Gelgit sırasında deniz çekilmesi.

CURÜF:Dışkı.

COĞRAFİ KONUM: Yeryüzündeki herhangi bir alanın bulunduğu yere, o alanın coğrafi konumu denir. 

ÇAĞLAYAN: Akarsuyun çok yüksek olmayan bir yerden dökülerek aktığı yer.

ÇAKIL: Akarsular boyunda, deniz, göl kıyılarındaki yuvarak taş parçaları.

ÇAKIL GÖLÜ: Üzeri yellerin savurduğu ve oldukça yuvarlaklaştırdığı çakıllarla örtülü çöl.

ÇAKILKAYA: Konglomera. Çakılların, doğal bir çimento ile birleşmesinden doğmuş bir taş çeşidi.

ÇAKIM: İki bulut arasında, ya da bulut ile toprak arasında, havadaki elektriğin boşalmasından ileri gelen bir ışık.

ÇALILIK: Odunlaşmış ince gövdeli, çoğunca birden çok gövdeli, yapraklı, yerine göre dikenli bitkilerin bir araya geldiği yer. 

ÇAKILTAŞI : Konglomera.

ÇAKMAKTAŞI : Kahverengi veya siyah renkli bir kuarsit.

ÇAY : Irmaktan küçük akarsudur.

ÇEKİLME: Deniz sularının, yüksekteki bir durumundan aşağı doğru, düzenli dönemlerle her gün alçalması çekilmesi olayı.

ÇEKİLME AKINTISI: Gelgit Olayının belirgin bulunduğu yerlerde deniz yüzünün çekilmesi olayına denir.

ÇEKİK DENİZ: Denizin çekilmesi sırasında, bu olayın belirdiği yerde denizin en çok alçalmış, çekilmiş durumu.

ÇEKİK SU: Yıl içinde belirli bir zamanda bir akarsuyun yatağından en az su geçirmesi durumu.

ÇELTİK: Kabuğu soyulmamış pirinç.

ÇENTİK: Yüksek, dik kıyılarda, yarların hemen dibindeki küçük dalga oyuğu.

ÇENTİK VADİ: Akarsuların derine aşındırmasıyla oluşan V şekilli, tabansız, genç vadilere çentik vadi ya da kertik denir.

ÇEVRE ANALİZİ: Belirli bir arazinin topoğrafik, hidrolojik, jeolojik ve kültürel özellikleri gibi çevresel özelliklerinin incelenmesi.

ÇEVRE DEĞERLENDİRİLMESİ: Bir eylemin ya da projenin çevre bakımından yararlı olup olmadığını inceleme.

ÇELTİK : Pirinç yetiştirilen sulak tarladır.

ÇERNOZYUM : Kara toprak olarak bilinen yarı nemli step bölgelerinde bulunan humusça zengin toprak türüdür.

ÇÜRÜME: Anaerobik haldeki maddenin organik ayrışmasıdır.

ÇOBAN YILDIZI: Güneş dizgesinin 9 gezegen yıldızından biri. 

ÇÖZÜLME: Taşların, iklim elemanlarının etkisiyle ufalanıp ayrışması.

ÇÖZÜNME: Bir sıvı ile karışan katı, sıvı ve gaz durumundaki bir maddenin bu sıvı içinde homojen bir bütün oluşturacak biçimde karışması.

ÇÖKÜNTÜ GÖL : Yer altı oyuklarının , mağarların tavanları çökerek meydana getirmiş çanaklarda su birikmesiyle olusan göllerdir.

D

DAĞ GÖLÜ : Yüksek dağların çoğunda yan yana bulunan küçük göllerdir.

DAĞ ETEĞİ OVASI: Dağ eteğinde, yanlara doğru büyüyerek birleşmeleri sonucu oluşan ovalardır. 

DAĞ İÇİ OVASI: Dağ içlerinde eğimin azaldığı yerlerde, akarsuyun taşıdığı malzemeleri biriktirmesi sonucu oluşan düzlüklerdir. 

DALGA: Rüzgarların etkisiyle deniz ve göl yüzeylerinde meydana gelen salınımlardır.

DALGAKIRAN : Limanları dalgalardan koruyan uzun setler.

DALMAÇYA KIYI TİPİ: Kıyıya paralel uzanmış dağların çukur kısımlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir.

DALYAN: Deniz kıyılarında balık üretmek için yapılmış yerleşmelerdir.

DAMTAŞI : Arduvaz.

DEBİ : Akarsuyun taşıdığı su miktarı.

DEFLASYON : Rüzgar aşındırması sonucu savurma yapması.

DENGE PROFİLİ : Akarsuların yıl içinde akıttığı su profilidir.

DENÜDASYON :Doğal erozyon.

DENİZ TABANI YAYILMASI: Magmadan kaynaklanan hareketlerle katı kabuk tabakasının kırılarak açılması ve bu açılmaya, genişlemeye bağlı olarak çıkan lavların kırıklar boyunca kenarlara doğru yayılması. 

DELTA : Akarsuların denize ulaştığı yerde denizi doldurarak oluşturduğu üçgen  görünümlü ova.

DELTA OVASI: Akarsuların taşıdıkları malzemeleri, deniz içerisinde biriktirmesi sonucu üçgene benzeyen düzlükler meydana gelir.

DEPREM: Yer kabuğu içinde birikmiş olan potansiyel enerjinin fay hatları gibi jeolojik kırıklar üzerinden dalgalar şeklinde dışarı atılması olayına deprem denir.

DEV KAZANI: Çağlayan ve çavlanlarda suların yüksekten düştüğü kısım aşınırsa, derin oyuklar oluşur.

DIŞ KUVVETLER: Enerjisini güneşten alan ve yer şekillerinin oluşmasında yıkıcı etkiye sahip olan kuvvetlere dış kuvvetler denir.

DİSTROFİK GÖLLER :Çok düşük kireç içeriğine ve yoğun humusa sahip bundan ötürüde suyun kahverengi rengini aldığı göllerdir.

DİYORİT: Birbirinden gözle kolayca ayrılabilen açık ve koyu renkli minerallerden oluşan iç püskürük bir taştır.

DORUK : Dağın zirvesi.

DOĞAL SET GÖLLERİ :Göl oluşumuna elverişli olan çanakların açık kısımları varsa ve bu kısımlar çeşitli olaylarla tıkanırsa set gölleri oluşur.

DOLİN : Karstik aşındırma şeklidir.

DRENAJ : Topraktaki fazla suların akıtılması.

E

EKİNOKS : Gece gündüz eşitliği.

EKLİKTİP DÜZLEM: Güneşin etrafında dönen Dünyanın elips şeklinde çizdiği yörüngeden geçtiği kabul edilen yatay düzlemdir.

EKOLOJİ : İnsan ve diğer canlıların birbirleri ve çevreleriyle olan ilişkileri inceleyen bilim dalıdır.

EKOSFER: Atmosferin canlıları içeren bölümüdür.

EKZOSFER:Atmosferin en dış katmanıdır.

EKSFOALİSYON: Sıcaklık değişmeleri ve kimyasal ayrışma olayları sonucunda kaya kütlelerinin ince katlar halinde soğan zarları şeklinde soyulması.

ENDEMİK BİTKİ : Nadir bulunan bitki türüdür.

EPİROJENEZ : Kıta hareketleri.

ERG : Afrika’da kumlardan oluşan çöllere verilen isimdir.

ERÜPSİYON : Volkanik patlama.

EROZYON : Toprağın taşınması.

ESTUAR : Gelgitin görüldüğü kıyılarda su basmasına uğrayan akarsu ağzıdır.

F

FALEZ : Kıyı dikliği ,kıyı uçurumudur.

FAY: Dünyamızı saran kabuk tabakasının kırılarak yatay ve düşey yönde kırıldığı hat.

FAY AÇISI : Dikey düzlem ile fay düzleminin yaptıgı açıya denir.

FAY ATIMI : Fay çizgisi boyunca hareket eden kütlelerin birbirine göre kayma miktarlarıdır.

FAY AYNASI : Dikey faylanmada fay çizgisi boyunca  düşen veya yükselen blok arasındaki parlak yüzey.

FAY ÇİZGİSİ : Kırılmanın olduğu çizgisel hat veya doğrultudur.

FAY DİKLİĞİ : Yer kabuğunun kırılmasıyla alçalan ve yükselen bloklar arasında kalan eğimi fazla yükselti basamağıdır.

FAY KAYNAĞI : Fay hattı boyunca fayda çıkan kaynaklardır.

FASİYES: Genellikle tortullaşmanın, çökelmenin meydana geldiği ortam.

FAUNA : Bir bölgede yaşayan hayvan topluluguna denir.

FELDSTAPLAR:En önemli kayaç yapıcı mineral grubu.

FİLAT: Kil taşının yüksek sıcaklık ve basınç sonucu değişime uğraması sonucu ortaya çıkan taş türüdür.

FİTOCOĞRAFYA : Bitki coğrafyasına verilen addır.

FİYORD : Buzul aşındırması sonucu oluşan girintili çıkıntılı kıyı tipidir.

FİYORD TİPİ KIYILAR : Buzulların sular altında kalmasıyla oluşan sulardır.

FİZİKİ HARİTALAR : Yeryüzünün kabartı ve çukurluklarını gösteren orta yada büyük ölçekli haritalardır.

FLÜVYAL TOPOĞRAFYA :Akarsuların aşınma,taşınma ve birikme faaliyetlerinin olduğu saha.

FÖHN RÜZGARLARI : Bir dağın yamacını aşarak diğer yamaçtan aşağı doğru esen rüzğarın sıcaklığı artırır.

FORLAND:Önbölge anlamına gelir.

FORMASYON : Bir jeolojik dönemde oluşmuş tabaka dizisidir.

FOSİL : Çeşitli jeolojik dönemlerde yaşayan canlıların öldükten sonra çürümeden kalmış olanlarıdır.

FOTOGRAMETRİ : Çogunlukla havadan alınan fotoğrafların harita haline getirelecek şekilde işlenmesi.

FÜMEROL : Yanardağdan gaz ,su buharı ve dumanların çıkma safhası.

G

GARİG : Akdeniz bölgesinde maki örtüsünün tahrip edildiği yerlerde olan çalı formasyonu.

GAYZER : Fışkıran su kaynağıdır.

GAYZER KAYNAĞI : Etkin haldeki volkan dağlarından değişik aralıklarla püskürerek çıkan kaynaklardır.

GEÇİCİ AKARSU : Yatağında her zaman su bulundurmayan bazen kuruyan akarsulardır.

GELEĞEN: Göle karışan su.

GEL-GİT : Ay’ın çekimine bağlı olarak denizlerde su seviyesinin alçalıp yükselmesidir.

GEL-GİT AKINTILARI :Denizlerdeki seviye değişmelerine bağlı olarak özellikle koy ve körfezler dahilinde oluşan akıntılardır.

GEODEZİ : Yer yuvarlağının büyüklüğü.

GEOİD : Yer yuvarlağının kendine has görünüşü.

GERÇEK ALAN : Yeryüzü şekillerinin tüm engebeleri ile hesaplanan alanıdır.

GERÇEK İZOTERM ALANLARI : Yükseltinin etkisi dikkate alınarak çizilen sıcaklık haritalarıdır.

GEZEGEN : Güneşten aldığı ısı ve ışığı yansıtan gökcismidir.

GİDEĞEN : Gölün denize uzanan kolu

GLASYE:Buzul anlamına gelir..

GNAYS : Granitin yüksek sıcaklık ve basınç altında degişime uğramasıdır.

GÖL : Kara içlerinde çukurlukları dolduran durgun sulara denir.

GÖL AYAĞI : Gölden beslenen akarsu.

GÖLET : Genellikle gölden küçük ve havuzdan büyük, doğal ya da yapay yapılmış su oluşumudur.

GÖK ADA:Uzayın algılanabilen bölgesi.

GRABEN : Yer kabuğunun faylanması kırılması ile alçakta kalan bölgeye denir.

GRANİT : İç püskürük bir taştır.

GUYOT: Üstü adeta bıçak gibi kesilmiş, yani düz olan deniz altı tepesi. 

GÜNBERİ : Dünyanın güneşe en yakın olduğu gündür.

GÜNÖTE : Dünyanın güneşe en uzak olduğu gündür.

H

HABİTAT : Bir canlının doğal ortamı.

HALİÇ TİPİ KIYILAR : Gel-git etkisiyle akarsu ağızlarında oluşan kıyı tipleridir.

HALOMORFİK: Üzerinde tuz ve karbonat bakımından zengin olan toprak.

HAMADA:Çöllerdeki aşırı aşınma sonucu meydana gelen çöl zemininde ortaya çıkan kayaç tipidir.

HAMSİN : Mısır’dan Akdeniz’e esen sıcak rüzgar.

HARİTA : Yeryüzünün bütününün ya da bir bölümünün belirli bir oranda küçültülerek kuşbakısı olarak düzleme aktarılmasıdır.

HARİTA ANAHTARI: Haritadaki işaretlerin ne anlama geldiğini açıklar.

HARİTA ÖLÇEĞİ : Harita üzerinde belli iki nokta arasındaki uzunlugun yeryüzünde aynı noktalar arasındaki gerçek uzunluğa oranıdır.

HAVA DURUMU : Atmosfer olaylarının kısa süreli değişmesine denir.

HAVA KÜTLESİ :Atmosferin sıcaklık ve nem bakımından benzer özellikler gösteren geniş parçalarına denir.

HEYELAN : Özellikle eğimli yamaç boyunca gevşek bir kütlenin topyekün kayması.

HEYELAN SET GÖLLERİ : Akarsu vadisinin önünün, toprak kayması sonucunda toprak kütlesi tarafından kapatılmasıyla oluşan göllerdir.

HİDROĞRAF : Bir akarsuyun belli bir kesiminde suyun yıl içinde veya belli bir zamandaki akım durumunu gösteren grafiktir.

HİDROGRAFYA : Okyanus, deniz ve göllerin oluşum, özellik, dağılış ve etkilerini inceleyen bilim dalıdır.

HİDROLOJİ : Su bilimi. Suyun fiziksel, kimyasal, termo-dinamik vb özelliklerini inceler.

HİDROMORFİK TOPRAK: :  Suya doymuş topraklardır.

HİDROSFER:Su küre.

HİGROFİL BİTKİ: Suyu seven bitki anlamına gelir.

HİGROFİT : Nemcil bitki anlamına gelir.

HİGROMETRE :Nemliliği ölçen aletin adıdır.

HİNTERLAND:Ardbölge.

HİPOSANTR :Depremin odak noktası anlamına gelir.

HİPSOGRAFİK EĞRİ : Yeryüzünün yükseklik ve derinlik basamaklarını gösteren eğridir.

HIZ ÇİZGİSİ : Akarsu hızının en fazla olduğu noktaları birleştiren çizgidir.

HÖRGÜÇKAYA : Farklı aşınma sonucu oluşan ve deve hörgücüne benzeyen kayalardır.

HORİZON : Fiziksel ve kimyasal yönden değişik olan toprak katları. Üst horizon, alt horizon, A horizonu, B horizonu gibi.

HORST : Yerkabuğunun faylanması, kırılması ile yüksekte kalan kütleye denir.

HUMUS : Bitki artıklarının toprakta birikmesiyle oluşan, koyu renkli organik maddeye humus denir. 

I

ISONEF:Eş bulutluluk eğrisi.

İSOSEİST:Eş sarsılma eğrisi.

ILGIM : Serap, özellikle çöllerde ve bozkırlarda, gerçeğe uymayan, az çok uzaklarda beliren su birikintisi yada gölcük, suda yansıyan ağaçlar ve evlerden oluşan ışıksal görüntü.

IRMAK: Akarsu.

IRMAK AĞZI LİMANLARI : Denizlere dökülen kimi ırmakların ağız kesimlerinde kurulmuştur.

IŞIK YILI : Astronomide kullanılan uzunluk (uzaklık) birimidir.

IŞIMA : Güneş'ten gelen çeşitli dalga boyundaki tüm ışınları kapsar..

İZOBAR:Eşbasınç eğrisine verilen addır.

İZOHALİN:Eş tuzluluk anlamına gelmektedir.

İZOHİPS:Eş yükselti anlamını karşılar.

İZOTERM:Eş sıcaklık anlamına gelir.

J

JEO:Yeryuvarlığı anlamına gelmektedir.

JEOANTİKLİNAL : Jeosenklinallerde, yani derin deniz çanaklarında biriken tortulların sıkışması sonucu deniz veya okyanus üzerine çıkan kısmı.

JEODEZİ:Yer ölçme bilgisi.

JEOFİZİK : Yer fiziği ile uğraşan bilim dalı.

JEOMORFOLOJİ : Yerşekillerinin oluşum, özellik, dağılış ve etkilerini inceleyen bilimdir.

JEOMORFOLOJİ HARİTALARI : Bir bölgedeki şekillenme süreci yani iç ve dış güçlerin etkisiyle oluşan yer şekilleri hakkında bilgi veren haritalardır.

JEOSENKLİNAL : Yeryüzündeki derin ve geniş deniz ve okyanus çanakları.

JEOTERM BASAMAĞI : Yeryüzünden yerin derinliklerine inildikçe 33 m'de bir sıcaklık 1 °C artar.Buna jeoterm basamağı denir.

JİPS: Beyaz renkli, tırnakla çizilebilen kimyasal tortul bir taştır. Alçıtaşı olarak da isimlendirilir.

K

KALDERA : Volkan konisinin tepe kısmının çökmesi ile oluşan çukur

alan.

KALKAN: Yerkabuğunun en eski kısımlarıdır.

KALKER : Deniz ve okyanus havzalarında, erimiş halde bulunan kirecin çökelmesi ve taşlaşması sonucu oluşan taştır.

KALSİMORFİK: Kalsiyum bakımından zengin topraklara denir.

KANYON : Akarsu ve buzul tarafından yatay tabakalı arazilerde açılmış "U" şeklindeki vadilerdir.

KANYON VADİ : Yamaçlardaki farklı aşınma sonucu, basamaklı bir biçimde oluşan vadi tipidir. 

KAPALI HAVZA : Sularını denizlere kadar ulaştıramayıp kuruyan veya göle dökülüp kalan akarsulardır. 

KAR : 0 derece altında olan yağış tipidir.

KARASALLIK: Denizinin etkisinin ulaşmadığı sert iklim tipi.

KARAYEL : Balkanlardan esen soğuk rüzgarın adıdır.

KARST TOPOGRAFYASI : Kireçtaşlarının erimesi ve suda eriyik haldeki kireçlerin tekrar birikmesi sonucunda oluşan ve buna ait şekilleri kapsayan arazi.

KARSTİK ARAZİ : Kireçtaşından oluşmuş arazi.

KARSTİK GÖL : Karstik bölgelerdeki çukurlukları dolduran durgun sulardır. 

KARSTİK KAYNAK : Kalkerli arazilerde yer yüzüne çıkan kaynaklardır.

KARSTLAŞMA : Kireçtaşlarının karbondioksitli sularla erimesi ve bu erimeden dolayı oluşan topoğrafya şekillerinin ortaya çıkmasıdır.

KAVKI:Fosil kabuğu.

KAYNAK : Yer altı sularının tekrar yeryüzüne çıktığı yere kaynak

denir.

KEMOSFER : Mezosfer tabakasının üst kısmını oluşturur.

KENAR DENİZ : Okyanus kıyılarında, okyanuslardan adalarla ayrılan denizlere denir.

KESİR ÖLÇEK : Kesirlerle ifade edilen ölçeklerdir. Kesir ölçekte birim yazılmaz.

KEŞİŞLEME : 30° enlemi çevresindeki dinamik Y.B.'ın etkisi sonucu oluşur.

KIBLE:Güneyden esen rüzgardır.

KİLTAŞI: Çapı 2 mikrondan daha küçük olan ve kil adı verilen tanelerin yapışması sonucu oluşan fiziksel tortul bir taştır.

KIRAĞI : Havanın bulutsuz ve durgun olduğu gece esnasında aşırı olarak soğuyan bitki ve üstü açık yüzeyler üzerinde havadaki nemin ince buz parçacıkları halinde yoğuşması ve beyaz bir görünüm alması.

KIRÇ : Soğuk havalarda zeminin aşırı şekilde soğuması ile havadaki su buharının soğuyan zeminler, özellikle telgraf ve elektrik telleri ve direkler, ağaçların dalları üzerine yoğuşarak buz halini alması.

KIRGIBAYIR : Şiddetli yağmurların oluşturduğu selinti suları ile olusur diğer adı badlanstır.

KITA : Denizlerin ortasında çok büyük birer ada gibi duran kara kütlelerine kıta denir.

KITA SAHANLIĞI : Deniz seviyesinin altında, kıyı çizgisinden -200 m derine kadar inen bölüme kıta sahanlığı (şelf) denir. Şelf kıtaların su altında kalmış bölümleri sayılır.

KITA YAMACI : Şelf ile derin deniz platformunu birbirine bağlayan bölümdür.

KIVRILMA : Tortul ve diğer kayaların, yerkabuğunda meydana gelen sıkışmalar sonucunda asli durumlarının bozularak çeşitli şekillerde kıvrılması.

KIVRIM : Dağ oluşum hareketleri ile özellikle tortul tabakaların sıkışmaları ile çeşitli yönlere doğru eğilip bükülmeleri. Derin denizlerde biriken tortulların kıvrılarak yükselmesi ile kıvrımlı dağlar oluşmaktadır.

KIYI KORDUNU : Kıyı oklarının koy ve körfezin ağız kısmını kapatacak kadar büyümesiyle oluşan yer şeklidir.

KIYI OKU : Dalgaların taşıdığı malzemeleri deniz içinde veya kıyıya paralel bir şekilde biriktirmesiyle oluşan yer şeklidir.

KLİMATOLOJİ : Atmosferin, atmosfer olaylarının ve iklim tiplerinin oluşum, özellik, dağılış ve etkilerini inceleyen bilimdir.

KOLÜVİYAL TOPRAK: Eğimli yamaçlardaki taşlı topraklardır.

KOM : Hayvan yetiştirmek amacıyla oluşturulmuş ev ve eklentileridir.

KÖMÜR : Bitkiler öldükten sonra bakteriler etkisiyle değişime uğrayan maddedir.

KONKORDAN : Tabakaların uygun olarak birbiri üstüne gelmesi.

KÖR VADİ : Bu vadilerde akarsu bir mağara veya düdene dalarak kaybolur. Yani vadi bir düden veya mağara ile son bulur.

KRATER : Volkan konisinin tepesindeki bacası.

KRATOJEN: Yer kabuğunun hareketsiz stabil üniteleri.

KRİVETZ : Romanya'dan Karadeniz'e doğru esen soğuk rüzgardır.

KROKİ : Ölçeksiz çizimlere Kroki denir.

KUARS:En çok rastlanan kayaç mineralidir.

KUARSİT: Başkalaşmış kuars tanelerinden oluşmuş kayaç.

KUMSAL : Dalgaların aşındırarak taşıdığı malzemeleri sığ kıyılarda biriktirmesiyle oluşan kum depolarıdır.

KUMTAŞI : Kum tanelerinin doğal bir çimento maddesi yardımıyla yapışması sonucu oluşan fiziksel tortul bir taştır.

KUTUP NOKTALARI : Yer ekseninin Kuzey yarımküredeki ucuna kuzey, Güney yarımküredeki ucuna ise Güney kutup noktası denir.

KUYRUKLU YILDIZ : Güneş sistemi içinde yer alan ve etrafında irili ufaklı taşlar, gaz ve toz tabakası bulunan gök cisimleridir.

L

LAKOLİT : Asit magmanın kabuk tabakasına sokulması ile oluşan, batolitten küçük olan çoğunlukla kubbe biçimindeki volkan kütlesi.

LAPİLLİ : Volkanizma esnasında volkan bacasından çıkan küçük taş parçaları.

LAV : Volkanların çıkardığı sıcak ergimiş, akışkan malzeme. Bunun soğuması ile volkan kayaları oluşmaktadır.

LAHAR: Yanardağ yamacından akan çamurlu akıntı.

LAPYA: Kireç taşının aşınmasıyla oluşan şekil.

LEJANT : Haritalarda kullanılan işaret ve renklerin ifade edildiği tablodur. Haritanın okunmasını sağlar.

LİMNOLOJİ:Göl bilimi anlamına gelir.

LÖS : Rüzgarlar tarafından taşınan küçük kum ve mil boyutundaki malzemelerin birikmesi ile oluşmuş, çoğunlukla sarımsı, gözenekli, kolay ufalanan depo.

M

MAAR: Volkanik bölgelerde mağmadan gelen gazların patlamasıyla yüzeydeki kütlenin parçalanması sonucu oluşan çukurluk.

MADEN CEVHERİ: İçinde belli oranda maden içeren kaya ya da toprak.

MADEN REZERVİ: Madenlerin çeşitli metellerle karışık haldeki henüz işlenmemiş hali.

MADEN YATAĞI: Maden fılizlerinin bulunduğu yer.

MAGMA: Eriyerek sıvı haline geçmiş, kızgın ve akıcı manto malzemesi.

MAĞARA : Kalkerli arazilerde yer altı sularının kimyasal aşındırması ile oluşan yeraltındaki boşluklardır.

MAKİ : Akdeniz iklim bölgesinde çoğunlukla sert meşin ve parlak yapraklı, her zaman yeşil ve kurakçıl olan çalı topluluğu. 

MAKİNALI TARIM: Tarımsal faaliyetlerin motorlu araçlar ve teknik makinaların kullanılmasıyla yapılan tarım.

MAKROKLİMA: Geniş alanlarda görülen büyük iklim tipi.

MAKSİMUM NEM:Havanın en çok taşıyabileceği nem miktarı.

MANTO : Bu tabaka, yer kabuğunun hemen altında bulunur.

MANTARKAYA: Kurak ve yarı kurak bölgelerde kayaların özellikle alt kısımlarının rüzgarlar tarafından aşındırılması ile oluşan şekillerdir.

MATEMATİK KONUM: Herhangi bir yerin, başlangıç meridyenine ve başlangıç paraleline olan uzaklığı.

MASİF : Çoğunlukla metamorfizmaya uğramış sert kütle. Istranca masifi, Menderes masifi gibi.

MEKANİK ÇÖZÜLME: Taşların fiziksel etkiler sonucunda küçük parçalara ayrılmasına denir. 

MEKANİK ENERJİ: Kinetik ve potansiyel enerjinin toplamı.

MENDERES: Bir akarsuyun az eğimli bölgelerde meydana getirdiği büklümler.

MİKROKLİMA: Dar bir sahada görülen iklim tipi.

MUSON İKLİMİ: Muson rüzgarlarının etkisiyle meydana gelen yazı yağışlı, kışı kurak iklim tipi.

MUSON RÜZGARI: Kıt'aların bazı bölgelerinde yazın denizden, kışın karadan esen devirli rüzgar.

MUTLAK NEM: 1m3 havanın içindeki su buharının gram olarak ağırlığına mutlak nem denir.

N

NADAS : Toprağın bir yıl boş bırakılması.

NAHİYE: Yeryüzünün bölgeden geniş ve daha da sürekli alanları için kullanılmış eski bir terim.

NARENCİYE: Turunç, limon, portakal, mandalina ve benzerlerinin ortak adı. Turunçgil.

NEBKA: Büyük Sahra çölünde yer yer en gele takılarak yığılmış kum tepeciklerirıe verilen ad.

NEFOMETRE: Bulutluluk gökyüzünü kaplayan bulutların miktarı 10 ya da 8 eşit parçaya bölünmüş ve nefometre adı verilen bir araç ile ölçülür.

NEHİR: Akarsuların büyüğüne verilen ad.

NEKTON: Yüzücü anlamına gelen bir kelimeden yapılmış terimdir.

NEMCİL AĞAÇLAR: Buharlaşma yoluyla önemli ölçüde su kaybeden ve sadece nemli topraklarda ya da uzun kökleriyle az çok nemli alanlarda yetişebilen ağaçlar.

NEMCİL BİTKİLER: Sürekli bir ıslak toprakta, nemli havada yetişmeye alışmış, yapısını bunlara uydurmuş bitki. Bu bitkilerin iri, ince yaprakları vardır. 

NEMLİ İKLİM: Yağışın buharlaşmadan çok olduğu iklim.

NEMÖLÇER: Havanın nemliliğini doğrudan doğruya gösteren araçlar. 

NEPTUİZM: Bütün taşların, bu arada püskürük taşların da suların türlü etkileriyle doğduğu üzerinde düşünceler ileri süren görüş.

NİFE: Yer kürenin merkezi kısmında yer alan ve manto ile çevrili olan jeosferdir.

NİSBİ YÜKSELTİ: Bir yerin çevresindeki yerlere göre yükseltisi. 

NOKTAİ İNCİMAD: Sıvı maddenin ısı vererek katı hale geçmesi alayıdır.

NOOJEN: Yer yuvarlağının oluşması tarihinde geçen Üçüncü Çağın ikinci bölümü.

NORMAL İTİGAL:Olağan aşınma da denir.

NÜKLEER ELEKTRİK SANTRALİ: Fisyon olayında açığa çıkan enerjiyi kontrollü olarak kullanıp elektrik enerjisi elde edilen termik santraller.

NÜKLEER REAKTÖR: Fisyon olayının kontrollü olarak gerçekleştirildiği düzenek.

NUNATAK: Buzul yüzeyi üstünde yükselen çoğunlukla sivri kayalık tepelerdir.

O Ö

OBA: Daha çok göçebe hayvancılık yapan toplulukların geçici olarak yerleşip, çadır kurdukları yerleşmelerdir.

OVA: Engebeliğin çok az olduğu, düz ya da düze yakın, vadilerle yarılmamış yüzey şekli.

OBRUK: Karstik kayaçlarda derin kuyular anlamına gelir.

OBSİDYEN:Volkan camının adıdır.

OKYANUS: Kıtaları birbirinden ayıran geni su kütlelerine okyanus denir. 

ORMANALTI FLORASI: Orman örtüsü altında loş ortamda yetişen, çoğunlukla ot ve sarmaşık türlerinin oluşturduğu bitki topluluğudur.

ORMAN SINIRI : Düşük sıcaklık ya da yağış azlıgı nedeniyle orman sınırının bittiği sınır.

OROGRAFİK YAĞIŞLAR: Nemli hava kütlelerinin bir dağ yamacına çarparak yükselmesi sonucunda oluşan yağışlardır.

OROJENEZ : Dağ oluşumu.

OJİT: Yanardağ kütlelerinde bulunan  ve felspatla  birlikte bazaltların oluşturduğu mineral madde.

OLTU TAŞI: Siyah, sert ve parlak özelliklere sahip bir tür linyit. Süs eşyası yapımında kullanılır.

OTLAK: Büyük ve küçükbaş hayvancılığın yapıldığı yerlerde hayvanların otlatıldığı alanlara otlak denir.

OPEC: Petrol ihraç eden ülkelerin bir araya gelerek oluşturdukları örgüt.

ORTA TİP LAV: SİO2 oranı % 33 - % 66 ise lav orta tiptir. Bu tip lavların çıktığı volkanlarda volkanik kül miktarı azdır.

OZON TABAKASI : Atmosferin 20 - 25 yükseğinde yeralan ve morötesi ışınların büyük kısmını tutan tabakanın adıdır.

ÖRTÜ BUZULU: Çok geniş alanlara yayılan, kilometrelerce alan kaplayan buzul türüdür.

ÖKÜMEN: Karaların yerleşmiş ve yerleşilebilir bilimi.

ÖSTATİK HAREKETLER: Kara yüzeyindeki buzullaşmaya ve buzulların erimesine bağlı olarak deniz seviyesinde meydana gelen geniş ölçüde alçalma.

ÖLÇEK: Yeryüzündeki gerçek uzunlukların, haritaya geçirilirken küçültüldükleri oran.

ÖZEL KONUM: Dünya üzerindeki bir yerin çevresine, denizlere, yer şekillerine, anayollara, geçitlere ve komşularına göre konumudur.

P

PALEBİYOLOJİ:Fosil organizmalar bilimi.

PALEBOTANİK:Fosil bitkiler bilimi.

PALEONTOLOJİ:Fosil bilimine verilen addır.

PENEPLEN : Yontularak düzleşmiş alan.

PERİHEL : Dünyanın güneşe en yakın olduğu tarih.

PERMABİLİTY:Geçirgenlik.

PERMAFROST:Devamlı donmuş zemine verilen addır.

PETROGRAFİ:Kayaç bilimidir.

PLANKTON : Deniz suyunda sürüklenen canlı kalıntıları.

PLAJİOKLAZ:Minerller grubudur.

PLATO: Akarsu vadileriyle derince yarılmış düz ve geniş düzliklerdir.

PLÜTONİK KAYAÇLAR: Derinlerde oluşmuş magmatik kayaçlardır.

POLAR HAVA: Kutuplara yakın bölgelerin havası.

POLYE : Karstik bölgelerde erime ovaları.

POTAMOLOJİ : Coğrafyanın akarsularla ilgilenen dalıdır.

POYRAZ:Kuzeyden esen soğuk rüzgar.

PÜSKÜRME: Yanardağın püskürme olayı.

PÜSKÜRÜK MADDELER: Erüpsiyon maddeler veya indifa maddelerine denir.

R

RAFİNERİ :Ham petrolü işleyen ve farklı ürünleri ayrıştıran tesis.

RAKIM: Yükseklik.

REG: Büyük Sahra çölünün kuzeyindeki ovalara verilen isimdir.

RELİEF:Yer şekli.

RESİF: Deniz yüzüne çıkmış mercan kayalar.

REZERV: Yeraltında bulunan kullanılabilir potansiyele verilen isimdir.

RİALI KIYILAR: Denizin akarsu vadilerini istila etmesiyle kıyıda oluşan derin koy ve körfezli kıyı şekli.

S Ş

SAGANAK:Aniden bastıran şiddetli yağmur.

SARMAŞIK: Bir, ya da birkaç yıllık olan, başka bitkilere, başka yerlere sarılarak, tırmanarak duran bitkiler.

SARNIÇ: İçerisinde yağmur suları biriktirilen üstü kapalı kuyu.

SAMYELİ:Güneydoğudan esen sıcak rüzgar.

SARP:Çıkılması zor dik yamaç.

SARKIT:Karstik mağaralarda sarkan şekil.

SAVAN:Ağaçlı bozkır.

SEDİMANTER: Kayaçları oluşturan malzemelerin her birine verilen addır.

SEDİMENT:Akarsu.

SERA ETKİSİ: Atmosferdeki gazların güneşten gelen enerjiyi emmesi sonucu atmosfer sıcaklığını artırmasına verilen isim.

SEKBA: Geçiçi tuzlu göl.

SERBEST MENDERES: Büklümlerinin zaman zaman yer değiştirdiği mendereslere denir.

ŞEBEKE: Bir akarsuyun kolları ile birlikte uzanışı.

SET RESİFLERİ: : Kıyı resiflerinden farklı olan kıyı çizgisinin açığında bulunan resiflerdir.

SETLİ KIYI: Kıyı ovalarının kenarlarında gelişmiş alçak kıyılardır.

SIĞLIK: Denizin son derece az derin, yer yer kayaları yüze çıkmış ya da deniz yüzü ile bir hizada olan yerleri.

SICAK KAYNAK: Her türlü sıcak kaynağa verilen ad.

SICAK KUŞAK: Güneş ikliminde ekvatorun her iki yanında 23 27’daki kuzey ve güney dönenceleri arasında kalan geniş ve çok sıcak k 11m kuşağı.

SICAKLIK TERSELMESİ: Özellikle çukur bölgelerde alçak yerlerin daha yüksek yerlere nazaran soğuk olduğu atmosfer olayına verilen

isim.

SKYER: Buzul aşındırmasi ve biriktirmesi ile oluşmuş yerlerin sular altinda kalması ile ortaya çikan kıyı tipidir.

SOĞUTMA: Yiyecek maddelerini kokmak tan, bozulmaktan korumak için bunların soğutulması, dondurulması işi.

SOĞURMA: Işık ya da ısının bir bölümü veya tümünün cisimlerin içinden geçerken emilmesi.

SOLSTİS:Gündönümü.

S DALGASI: Sekonder dalgalar, titreşim hareketlerinin yayılma doğrultusuna dik ve bir düzlem üzerinde aşağı yukarı olduğu dalgalardır.

SAAT DİLİMLERİ: Greenwich meridyeninin saatine göre düzenlenmiş, boylamlara koşut (paralel) giden saat şeritleri.

SAÇAK SU: Yağmur yağdıktan hemen sonra yamaçlardan aşağıya doğru saçak saçak inen selinti sularıdır.

SAÇLI NEMÖLÇER: Nemliliği ölçen ve nemölçer denilen araçlar dan biridir.

SANAYİ:Endüstri.

SİAL:Dünyanın kabuğunun adıdır.

SİKLON: Normal basınçtan daha aşağı basınç değerine sahip olan bölgelere denir.

SİLEKS:Çakmak taşının adıdır.

SİMA: Manto kısmında en çok paya sahip olan magnezyum ve silisyum un kısaltmasına verilen ad.

SİRK:Buz yalağı.

SİRÜS:Yüksek seviye bulutları.

SİSMOLOJİ:Deprem bilimi.

SOLSTİS:Gün dönümü.

STATİK: Kuvvetin etkisi altında bulunan cisimlerin denge şartlarını inceleyen mekanik bölümü.

STATİK DENGE:Durgun cisimlerin dengesi.

STEP:Karasal iklim.

STRATOVOLKANLAR: Volkan konisi.

STROMBOLİ VOLKANI: Orta şiddette ve periyodik patlamalar görülen volkanlardır.

SPEOLOJİ:Mağara bilimi.

SULUSEPKEN: Karla karışık kısmen donmuş yağmur.

SU AŞINDIRMASI: Akarsu yun, taşları yontması, kemirmesi, eritmesi yoluyla yaptığı aşındırma.

SU ARITMASI: İçme suyu , kullanma suyu , yıkanma suyu gibi suları türlü yabancı bölümlerden kurtarma, arıtma işleri.

SU BÖLÜMÜ ÇİZGİSİ: Akarsu havzasını bir birinden ayıran doğal sınır. Birbirine komşu iki akarsu havzasını birbirinden ayıran sınıra su bölümü çizgisi denir.

SU BUHARI: Suyun buğulaşmasından doğmuş bir gaz.

SUBTROPİKAL: Tropikal ve orta kuşaklar arasındaki geçiş alanlarını belirten sıfat.

SUBTROPİKAL İKLİM:Bu iklimin görüldüğü yerlere denir.

SÜPERNOVA: Çok büyük bir yıldızın, güneşten milyarlaca kez daha güçlü bir parlamayla patlaması.

ŞARK:Doğu

ŞELF:Denizlerin 200m ye kadar olan sığ yerleri.

SEDİMANLAR: Tortulanma denir.

T

TABAN SEVİYESİ: Akarsuların deniz, okyanus ve göle döküldüğü en alçak seviyedir.

TABAN SUYU:Yer altı suyu.

TAN VAKTİ:Güneşin doğdugu an.

TARAÇA: : Basamak şeklinde oluşan şekiller.

TARAÇALAMA YÖNTEMİ: Dağ gibi yüksek yerleri tarıma elverişli yapma yöntemi.

TARAMA YÖNTEMİ: Yeryüzü şekillerini belirleme amacıyla kullanılan yöntem.

TEKTONİK: Kırık parçalar halindeki yer katmanlarını inceleyen bili.

TENÖR: Maden cevheri içindeki saf metal oranıdır.

TERMALİZM: Şifalı sulardan faydalanmaya dayalı turizm.

TERMAL KAYNAKLAR: Mineral bakımından zengin kaynaklara denir.

TERMİK SANTRAL: Katı ve sıvı yakıtları yakarak elektrik enerjisi üreten santraller.

TERMOMETRE:Sıcaklık ölçer.

TERMOKARST:Buz karstı.

TERRA ROSA:Kırmızı toprak.

TJALE:Donmuş yeraltına denir.

TOMBOLO: Karaya bağlanarak yarım adaya dönüşmüş adaya verilen addır.

TOPOĞRAFYA:Yerşekli.

TOPRAK EROZYONU: Kurak ve ormansız arazilerde olan doğal afet.

TOPRAK KİRLİLİĞİ:Sanayii , nükleer vb atıkların yarattığı kirliliğe denir.

TORNADO:Tropik kasırgadır.

TRAVERTEN: Kireç ve minerallerin erimesiyle meydana gelen şekillerdir.

TRAVERTEN TARAÇALARI: Travertenlerde oluşan basamaklardır.

TROPİKAL İKLİM: :  0-10  enlemlerinde görülen iklim.

TROPİKAL İKLİM KUŞAĞI:Tropikal iklimin görüldüğü yerler.

TSUNAMİ:Deprem dalgası.

TUNDRA İKLİMİ:Kutup kuşağına yakın bölgelerde görülen soğuk iklim.

TURBALIK: Tabanında çürümüş bitki artıklarından bir katmanın bulunduğu bataklık.

U Ü

UFALAMA: Suların eritmesi ve çatlamalar yüzünden yeryüzündeki taşların dağıtması, erimesi, parçalanması olayı.

ULAŞTIRMA: Her türlü yolcu, yük, haber taşıma işleri.

UMKİ MORENLER:Buzul taşları.

UVALA: Düden veya dolinden büyük karstik çukur.

UYARCA: Kurak ve nemli mevsimlerin birbiri ardından geldiği, kış ve yaz mevsimlerinin belirgin olduğu bölgelerin bu şartlarına uyar şekilde değişikliğe uğrar bitkiler.

UYDU: Gezegenlerin çevresindeki dönen gök cisimleri.

UZANIŞ: Yerinden oynamış, yatay duruşları bozulmuş tabakaların yönü.

UZANTI: Türlü coğrafya olayları için gövde dışında uzanan bölümleri belirtmek üzere kullanılan bir terim.

UÇUCU KÜL: Baca gazının taşıdığı düşük yoğunlukta, yanıcı olmayan parçacıklar.

ÜRETİM REAKTÖRÜ: Parçalanmayan atomları, aynı ya da farklı elemanlı parçalanabilir atomlara dönüştüren ve tükettiğinden fazla yakıt üreten reaktör.

ÜST BİTKEN: Tropikal bölgelerde, başka bitkilerin üstünde yerleşen, fakat o bitkilerle beslenmeyen bitkiler.

ÜST KATMAN: Sıhhi bir katı atık gömme işleminde, atığın sıkıştırılmış katmanı ile nihai örtünün oluşturduğu bölüm.

ÜSTÜNE DOLDURMA SİSTEMİ: Yakıt taşıyan gemilerde denizi kirletmekten kaçınmak amacıyla yeni yüklemeyi denize dökülmeyip tanklarda bırakılmış kalıntı ve yıkama suyu karışımının üzerine yapma yöntemi.

ÜLKE PLANCILIĞI: Bir ülkede düzensizlikten doğabilecek türlü zararları önceden gidermek için bütün bir ülkede birbiriyle bağdaşabilen işlerin yapılmasını ve yerin gerekli işler için en uygun şekilde kullanılmasını sağlayacak işlerin tümü.

V

VADİ:İki dağ arasında zamanla oluşmuş çukur.

VAHA: Çöllerin su bulunan kısmındaki bitkili alan.

VADİ BRİZİ:Vadi yeli.

VADOS SU: Yağış halinde toprağa düşüp, toprağa nüfuz eden yeraltı suyu.

VOLKANOLOJİ:Yanardağ bilimine verilen addır.

VOLKAN KÜLÜ:Gaz püskürmeleri sırasında oluşan, basınçlı volkan bacasından çıkan küçük taneli malzemeye denir.

VOLKAN: Magmanın yeryüzüne çıktığı koni şeklindeki biçimine denir.

Y

YAĞIŞ: Havadaki nemin doyma noktasını aşıp, su damlacıkları, buz kristalleri veya buz parçacıkları şeklinde yoğunlaşmasına yağış denir.

YAĞIŞ REJİMİ:Yağışların yıl boyunca mevsimlere dağılımıdır.

YAMAÇ: Yeryüzündeki eğimli yüzeylerdir.

YAYLA: Yaz aylarında hayvan otlatmak veya tarımsal faaliyette bulunmak amacıyla gidilen geçici yerleşmelerdir.

YOĞUNLAŞMA:Su buharının sıvıya dönüşme sürecidir.

YONTUKDÜZ: : Aşınım dönemi geçirmiş topografyası düzelmiş alçak veya yüksekçe düzlük.

YÖRÜNGE: Gök cisimlerinin izlediği yoldur.

YÖRÜNGE DÜZLEMİ:Ekliptik.

Z

ZIMPARA TAŞI: Çok sert aliminyum kristallerinden oluşan aşındırmak için kullanılan  kayaç.

ZİRVE:Doruk

ZEOLİT: Boşlukları kalker ve alkalen siliklatlarla dolmuş bazı cins volkanik kayaçlar.

ZOOCOĞRAFYA: Hayvan dağılışını inceleyen bilim dalı.